Ksiądz biskup Antoni Adamiuk
Panie, w ofierze Tobie dzisiaj składam
Wszystko czym jestem
Wszystko co posiadam
(modlitwa z obrazka prymicyjnego)
Antoni Władysław Adamiuk urodził się dnia 18 grudnia 1913r w Old Forge w stanie Pensylwa-nia w Stanach Zjednoczonych. Ochrzczony został w kościele parafialnym pw. św Stanisława na terenie diecezji Scranton.
Ojciec Andrzej Adamiuk (vel Adamiak) urodził się w 1881r pod Zbarażem we wsi Czahary Zbaraskie nr domu 1390. Matką była Józefa Krzyżanowska, urodzona opodal Zbaraża w 1886r we wsi Góry Stryjowieckie nr domu 318.
Związek małżeński zawarli 29.10.1906r w Zbarażu. Po ślubie zamieszkali we wsi Maksymówka. Tam na świat przyszło starsze rodzeństwo: 1907r – Stanisław oraz 1909r – Helena.
W 1910r rodzina Adamiuków wyemigrowała do Pensylwanii w Stanach Zjednoczonych. Andrzej Adamiuk pracował tam jako górnik. Tam też na świat przyszedł trzeci syn Antoni.
W lipcu 1914r, tuż przed wybuchem I wojny światowej, matka Józefa wróciła z trójką dzieci do rodzinnego domu w Maksymówce. Ojciec miał przyjechać za rodziną po trzech miesiącach. Jednak z powodu zawieruchy wojennej Andrzej powrócił do rodziny dopiero w 1920r.
Maksymówka była wioską pod Zbarażem. Kościół pw. św Michała Archanioła, konsekrowany w 1897r, należał do parafii zbaraskiej. Posługę duszpasterską sprawowali bernardyni, którzy w Maksymówce posiadali dobra ziemskie. Jak podaje w swojej książce ks bp Jan Kopiec * „W 1936 r. stacja duszpasterska liczyła ok. 2100 katolików, 910 grekokatolików i 32 mieszkańców narodowości żydowskiej. Zarządzał nią franciszkanin, wydelegowany z konwentu zbaraskiego, który prowadził duszpasterstwo w całej tej parafii.”
Antoni Adamiuk uczęszczał w latach 1921 – 1925 do szkoły powszechnej w Maksymówce. Następnie w latach 1925 — 1933 do II Gimnazjum im. J. Słowackiego w Tarnopolu. W 1933 r. rozpoczął studia filozoficzno-teologiczne na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Dyplom magistra teologii uzyskał 26.06.1939r.
Święcenia kapłańskie otrzymał 18 czerwca 1939r we Lwowie z rąk arcybiskupa metropolity obrządku łacińskiego Bolesława Twardowskiego.
Ksiądz Antoni Adamiuk przybył do Buska na początku sierpnia 1939r. To pierwsza parafia, w której posługę sprawował nowo powołany kapłan. Pierwsze lata kapłaństwa naznaczone zostały wojną, okupacją sowiecką, hitlerowską i ponownie sowiecką, wywózkami na Sybir, zagładą getta, okrutnymi mordami bandytów z UPA na ludności polskiej oraz wysiedleniem Polaków za Bug.
Czas ten najlepiej opisuje sam ksiądz Antoni w swoich wspomnieniach, tak licznie przekazywanych w latach 80-tych XXw. , w środowiskach buszczan osiedlonych na tzw. Ziemiach Odzyskanych.
Niezłomna, prawdziwie ewangeliczna postawa księdza Antoniego, prawość, uczciwość i ofiarność zjednała mu wszystkich mieszkańców Buska, bez względu na pochodzenie czy narodowość. Ten wielki autorytet moralny kapłana, pełnił w społecznościach buszczan rolę mitu ocalającego po zagładzie.
Ksiądz Antoni Adamiuk opuścił Busk na początku czerwca 1944r wraz z ekspatriacją niemalże całej ludności pochodzenia polskiego.
Po wypędzeniu, Polacy z Buska zostali czasowo osiedleni na terenach wokół Grybowa i Gorlic. Po zakończeniu wojny duża część ekspatriantów z Buska osiedliło się na Opolszczyźnie w Głubczycach, Szonowie, Klisinie oraz w Nysie.
W lipcu 1945r ksiądz Antoni przybył do Głubczyc i tam wśród swoich parafian z Kresów rozpoczął pracę duszpasterską. Tam też po powrocie z Sybiru osiedliła się matka i siostra z małym synkiem. Ojciec zmarł z wycieńczenia zimą 1945r podczas powrotu ze zsyłki i został pochowany pod Charkowem. Brat miał zamiar wstąpić do Armii Andersa lecz w 1943r zmarł w Kazachstanie na zarazę. Szwagier natomiast został zamordowany w Katyniu.
16 lipca 1957r biskup Franciszek Jop mianował go diecezjalnym wizytatorem nauki religii. Ksiądz Antoni opracował „Mały katechizm” przygotowujący do I Spowiedzi i Komunii św. , „Historię biblijną” oraz „Katechizm” dla dorosłych. Publikacje te na wiele lat były podstawą nauki religii, aż do połowy lat 90-tych XX wieku.
17 października 1958r został nominowany na wykładowcę katechetyki i pedagogiki w Wyższym Seminarium Duchownym w Nysie. Funkcję tę pełnił przez 20 lat, do 1978r.
W 1961r został kanclerzem Kurii Biskupiej w Opolu.
5 lipca 1970r ksiądz Antoni Adamiuk przyjął święcenia biskupie. Konsekracji dokonał ordynariusz Diecezji Opolskiej biskup Franciszek Jop. Współ konsekratorami byli administrator lubaczowski biskup Jan Nowicki (niegdyś wicerektor seminarium lwowskiego) oraz biskup Ignacy Tokarczuk z Przemyśla (bp Tokarczuk pochodził spod Zbaraża). Również bp Wacław Wycisk z Opola i bp Wincenty Urban z Wrocławia.
Biskup Antoni Adamiuk zmarł 26 stycznia 2000r. Pochowany został zgodnie ze swoja wolą, na cmentarzu franciszkańskim na Górze Świętej Anny.
*) bp Jan Kopiec, Posłany, by głosić prawdę, Opole 2010